La excellenta situaziun dil vitg sin ina terrassa surveseivla era predestinada per survigilar e defender la val. Perquei fa ei buca surstar ch'ei ha dau cheu sin in pign spazi quater castials ni fortezias habitai tschentaners alla liunga.
Ina semeglionta cumulaziun da castials anfl'ins el Grischun mo aunc ella Tumliasca. Il cumplex fortificau dil temps medieval Munt sogn Gieri ei il pli vegl ed impurtont dalla Surselva. In monument singular. Gia el testament da Tello digl onn 765 ed egl urbari dils beins imperials dalla mesadad dil 9avel tschentaner vegn numnau en quei liug in casti- "igl agnum super castellum" - ed ina baselgia. Il casti apparteneva igl emprem alla claustra da Mustér, lu agl uestg da Cuera e pli tard sco casti feudal als signurs da Razén. La pli gronda impurtonza ha il segneradi dil Munt sogn Gieri giu el 14/15avel tschentaner, surtut sco dertgira aulta da Vuorz. Pér 1734 ei il casti vegnius en possess dalla vischnaunca da Vuorz.
Els onns 1997-2001 succeda ina restauraziun en etappas tras la fundaziun fundada egl onn 1996. En connex cun la conservaziun da quei monument ei, en collaboraziun cun las persunas participadas ed ils uffecis participai alla restauraziun, in guid d'art en elavuraziun.
